Yazar: Bejan Yılmaz
İnsanlık, yaratıcılığını ve mühendislik yeteneklerini geliştirmek adına doğadan ilham almanın yanı sıra, bu ilhamı teknoloji ve tasarım alanında kullanarak çeşitli çözümler üretmiştir. Etrafımızdaki her şey, mimari tasarımlardan günlük kullanım ürünlerine kadar, doğadan esinlenerek ortaya çıkmıştır.
Biyomimikri, biyo (yaşam) ve mimikri (taklit etme) kelimelerinin birleşiminden türetilen bir kavramdır. Temel olarak, doğadan ilham alan yenilikçi fikirlerle ilgilenir ve doğadaki canlılardan çözümler üreterek ürün ve malzemelerin tasarımını ifade eder. Bu yaklaşım, doğanın zaman içinde test edilmiş modellerini ve stratejilerini taklit ederek, insanların problemlerine sürdürülebilir çözümler arayan inovatif bir yöntem olarak öne çıkar.
Günümüzde yaşayan türlerin stratejilerinden öğrenen biyomimikri, milyonlarca yıl süren araştırma ve geliştirmenin ardından ortaya çıkmıştır. Başarısızlıklar, fosillere dönüşmüş ve hayatta kalmamızın sırrını taşıyan kalıntılar olarak kalmıştır. Bu yaklaşımın amacı, en büyük tasarım zorluklarını sürdürülebilir bir şekilde ve dünyadaki tüm yaşamla dayanışma içinde çözen ürünler, süreçler ve sistemler (yeni yaşam biçimleri) yaratmaktır. Biyomimikri, yalnızca doğanın bilgeliğinden öğrenmekle kalmaz, aynı zamanda bu süreçte kendimizi ve gezegeni iyileştirmek için de kullanılabilir.
Biyomimikri terimi ilk kez 1997 yılında Janine M. Benyus tarafından yayımlanan Biomimicry: Innovation Inspired by Nature adlı kitabında kullanılmıştır.
(biomimicry.net, 2021)
Günümüzde mimar ve mühendislerin tasarımlarında doğayı ilham alması enerji verimliliği ve sürdürülebilirlik açısından çok önemlidir. Karşılaşılan sorunlarda Doğa ne yapardı? sorusunu sormak çözümlerin kendiliğinden ortaya çıkmasını sağlamaktadır.
Biyomimikri, doğadan elde edilen çözümleri inceleyerek ve doğanın milyonlarca yıl süren evrimsel süreçlerinde ortaya çıkan tasarımları taklit ederek, insan mühendisliğine uyarlamayı amaçlayan bir yaklaşımdır. Biyomimikri, doğanın zaman içinde test edilmiş modellerini ve stratejilerini emerek, bu öğretileri insan mühendisliğinde kullanarak daha verimli, dayanıklı ve sürdürülebilir ürünler ve süreçler geliştirmeyi hedefler.
Biyomimikri Enstitüsü'ne göre, biyomimikri “İnsanın karşılaştığı zorluklara doğanın zamanla test ettiği modelleri ve stratejileri taklit ederek sürdürülebilir çözümler bulmaya yönelik bir inovasyon yaklaşımıdır.” Bu yaklaşım, ürünlerin, süreçlerin ve politikaların doğanın uzun vadeli yaşama uygun desenlere ve stratejilere uygun olacak şekilde tasarlanmasını amaçlar.
Biyomimikri, doğanın sunduğu çeşitli avantajlardan ilham alarak bir dizi sektörde uygulanabilir. Tıptan araştırmaya, endüstriden ekonomiye, mimariden kentsel planlamaya, tarımdan yönetim alanlarına kadar birçok sektörü etkiler. Bu yaklaşım, doğanın ekonomi ve verimlilik prensiplerine dayandığı temel bir düşünceye dayanır. Bu prensipler, “Hiçbir şey kaybolmaz, hiçbir şey yaratılmaz, her şey dönüşür.” felsefesine benzer.
Biyomimikri, doğayı üç ana şekilde ele alır:
Model olarak doğa: Biyomimikri, doğadaki modelleri inceleyerek bunları insan problemlerini çözmek için taklit eder veya tasarımlarında ilham kaynağı olarak kullanır.
Ölçü olarak doğa: Ekolojik standartları kullanarak, insan inovasyonlarının doğruluğunu değerlendirir.
Mentor olarak doğa: Doğayı gözlemlemenin, değerlendirmenin ve takdir etmenin yeni bir yolu olarak kabul edilir.
Biyomimikri, doğadan ilham alarak çeşitli ürünlerin ve süreçlerin geliştirilmesine örneklerle desteklenmektedir. Örneğin:
Gecko ayaklarının biyomekaniğini taklit eden tırmanma pedleri: Bu pedler, insan ağırlığını destekleyebilen bir tasarımı taklit eder.
(sosyalgalaksi.com, 2017)
Japon Hızlı Treni'nin aerodinamikleri: Kuş gaga şeklinden ilham alarak tasarlanan tren, daha düşük hava direnci ve daha yüksek hızlar elde etmeyi başardı.
Termite yuvalarının mimarisiyle tasarlanan pasif soğutma yapıları: Termite yuvalarındaki yapı, doğal soğutma prensiplerini kullanarak enerji tasarrufu sağlayan yapılar tasarlamak için ilham kaynağı oldu.
(fritz16/Shutterstock; David Brazier/Wikimedia Commons)
Biyomimikrinin en ünlü örneklerinden biri Velcro'dur. 1941'de mühendis George de Mestral köpeğini gezdirirken her ikisine de çapakların yapıştığını fark etti. Çapakları büyüterek incelediğinde, bunların yapışma özelliğinin yüzlerce küçük kancanın sonucu olduğunu buldu. Onun gözlemi, Velcro sabitleme olarak bildiğimiz çok kullanışlı buluş fikrini ateşledi.
(treehugger.com, 2022)
Biyomimikri, doğadan ilham alarak geliştirilen bir yaklaşım olarak, yaşamın evrimsel süreçlerinden öğrenmeyi ve bu bilgiyi insan mühendisliğine uyarlamayı amaçlar. Doğadan elde edilen çözümleri inceleyen biyomimikri, gecko ayaklarını taklit eden tırmanma pedleri, Japon Hızlı Treni'nin aerodinamiği gibi örneklerle çeşitli sektörlerde sürdürülebilir ve etkili tasarımların mümkün olduğunu gösterir. Bu yaklaşım, ekolojik standartları kullanarak insan inovasyonlarını değerlendirir ve doğanın uzun vadeli yaşama uygun stratejilerini taklit ederek çözümler üreterek sürdürülebilirliğe katkıda bulunur.
Referanslar
1. What is Biomimicry? – Biomimicry Institute. (2023, February 21). Biomimicry Institute. https://biomimicry.org/what-is-biomimicry/
2. Biyomimetik – T M T. (2021, February 24). T M T – Tasarım Mühendisliği Topluluğu. https://endustriyeltasarimmuhendisligi.com/2021/02/24/biyomimetik/
3. Biomimicry is real-world inspiration. (n.d.). Carnegie Museum of Natural History – One of the Four Carnegie Museums of Pittsburgh. https://carnegiemnh.org/biomimicry-is-real-world-inspiration/
4. 8 amazing examples of Biomimicry. (2016, October 6). Treehugger. https://www.treehugger.com/amazing-examples-of-biomimicry-4869336
5. What is biomimicry? Definition and examples of biomimicry. (2020, February 13). You matter. https://youmatter.world/en/definition/definitions-what-is-biomimicry-definition-examples/
6. Hempitecture. (2022, September 16). 3 ways Biomimicry brings nature’s designs to sustainable architecture. Hempitecture Inc. https://www.hempitecture.com/post/3-ways-biomimicry-brings-nature-s-designs-to-sustainable-architecture?
Gerçekten harika bir yazı bunu kim yazmışsa tebrik ederim harika bir yazar ve altın yazar olması gerekiyor.