Yazar: Yusuf Deniz Küten
Avustralya’nın zengin faunası, içinde birçok canlı türünü barındırmaktadır (Narayan vd., 2016). Bu canlılardan biri de sevimlilikleriyle ve kendine özgü yaşam tarzıyla dikkat çeken koalalardır. Koalalar, Avustralya’nın doğu ve güneydoğu bölgelerinde genellikle ağaçlarda yaşayan otçul bir memeli türüdür. Başlıca besin kaynakları okaliptüs yapraklarıdır. Günlerinin büyük bir kısmını beslenme ve uyumayla geçirirler. Ne var ki, bu benzersiz türün varlığı bazı nedenlerden dolayı tehlike altındadır. Bu yazımızda koalaları yakından inceleyeceğiz ve onların yaşam mücadelesine ışık tutacağız.
Koalaları tanımaya fiziksel özelliklerinden başlarsak, koalalar, sıradışı fizyolojik özellikleriyle dikkat çekerler. Gri, kalın bir deriye sahip olan koalalar, sahip oldukları tüylü yüz ve büyük gözler nedeniyle ayı yavrusunu andırırlar. Koalaların boyu ortalama 60 ila 85 cm aralığındayken ağırlıkları ise ortalama 4 ila 15 kg arasıdır (AZ Animals, 2023). Türün erkek ve dişi bireyleri arasında fiziksel farklılıklar görülür. Örneğin, erkekler dişilerden daha büyüktür. Bunun yanında koalalar, yaklaşık 20 gram ağırlığında bir beyne sahiplerdir ve bu onları vücut kütlesine oranla en küçük beyne sahip memelilerden biri yapar.
Temel besin kaynakları olan okaliptüs zehirli bir bitki olduğu için koalalar, birtakım adaptasyonlara uğramışlardır (Bakırcı, 2012). Bu adaptasyonlar sonucunda okaliptüslerin zehirli kısımlarını parçalayarak sindirime uygun hale getiren koalalar, bu sayede, Avustralya’nın büyük okaliptüs ormanlarında besin sıkıntısı çekmezler. Bu ormanlar onlara aynı zamanda barınma alanı da sağlar. Bu ağaçların dallarında dinlenen ve yiyecek arayan koalalar, okaliptüslerin yüksek dallarında güvenli ve rahat bir şekilde yaşamlarını sürdürürler.
Okaliptüslerin zehrini parçalarken ve sindirirken çok fazla enerji harcayan koalalar, tükettikleri besinlerle kaybettikleri enerjiyi geri elde edemezler. Bundan dolayı koalalar, günün ortalama 20 saatini uyuyarak geçirirler (Larsen vd., 2014). Günün kalan süresinin de önemli bir kısmı beslenme ve sindirmeyle geçtiği için koalaların çok hareketli bir yaşam sürmediklerini söyleyebiliriz. Okaliptüsler, aynı zamanda yapılarında bulundurdukları yüksek su miktarıyla koalaların su ihtiyacını büyük oranda karşılarlar (McGill, 2017).
Nasıl okaliptüsler, koalaların yaşamını kolaylaştırıyorsa koalalar da okaliptüslerin varlıklarını korumada etkili bir rol oynarlar ve mutualist bir ilişki sürdürürler. Okaliptüslerin yapraklarını tüketen koalalar, ağaçların kontrolsüz büyümesine engel olurlar ve bu sayede orman ekosisteminin dengesini korurlar.
Ne var ki, koalalar son yıllarda nüfuslarının büyük bir kısmını kaybetmişlerdir. Bu durumun başlıca nedenlerinden bir tanesi iklim değişikliğidir. İklim değişikliğinin etkileriyle hava sıcaklığının yükselmesi iklimin kuraklaşmasına neden olurken Avusturalya’nın doğusunda, kıyı şeridinde diğer bölgelere göre daha serin ve ılıman bir iklimde yaşayan koalalar, bu durum nedeniyle tehlike altındadır. Aynı zamanda sıcaklıkların yükselmesiyle özellikle yaz aylarında orman yangını çıkma olasılığı artar. Zaten kolay tutuşabilen bir bitki olan okaliptüslerin dallarında barınan koalalar, bu yangınlara karşı etrafındaki okaliptüs ağaçlarının tutuşması durumunda hareket alanı daralır. 2019-2020 yıllarında yaşanan orman yangınlarında binlerce koala yaşamını yitirmiştir. Bu yangınlardan yalnızca koalalar değil bölgedeki birçok hayvan ve bitki de etkilenmiştir. Koalalara yönelik bir diğer tehdit de okaliptüs ormanlarının yok olması ve buna bağlı olarak koala habitatının daralmasıdır (Tkaczynski vd., 2023). Çeşitli amaçlarla okaliptüslerin kesilmesi koalaları zor durumda bırakmaktadır. Kentleşme ve okaliptüs ormanlarının olduğu bölgelerin trafiğe açılması da büyük bir sorun teşkil etmektedir. Koalaların ölüm nedenleri üzerine yapılan araştırmalarda da görüldüğü üzere her yıl yüzlerce koala araba çarpmaları nedeniyle yaşamını yitirmektedir (Narayan vd., 2013). Yine bu araştırmalarda evcil köpeklerin saldırmasının da koalaların hayatlarını tehdit eden unsurlardan biri olduğu ortaya konmuştur (Shumway vd., 2014).
Birçok tehlikeye karşı yaşam mücadelesi veren koalalar, bu süreçte büyük bir nüfus kaybı yaşamıştır. Özellikle 2018-2021 yılları arasında nüfusları önemli ölçüde azalan koalalar, önceden “hassas” olarak tanımlanırken 2022 senesinde “tehlike altında olan tür” olarak sınıflandırıldı (Plant Based News, 2022). Bu olayın ardından koalaları korumak için bazı tedbirler alınmaya başlandı. Koalaların yaşadığı birçok bölgede ağaç kesimi durduruldu ve koruma altında alanlar oluşturuldu. Alınan önlemler, hala koalaları korumak için yeterli değildir ve iklim değişikliğinin yıkıcı etkilerinin devam etmesi durumunda koalaların yaşamı tehlike altında kalacaktır.
Sonuç olarak hayvanlar aleminde özel bir yeri olan bu sevimli canlı, Avustralya’nın en karakteristik canlılarından biridir ve ekosisteminin kilit bir unsurudur. Bu nedenle koalaların küresel ısınma ve dış etkilerden korunması başta simgesi olduğu Avustralya olmak üzere tüm dünya için önemli bir görevdir.
Referanslar
Narayan, E.J., Williams M. (2016, 23 Ağustos). Çevresel stres faktörlerinin Avustralya keselileri üzerindeki fizyolojik etkilerinin dinamiklerini anlamak, koala (Phascolarctos cinereus) - BMC zoolojisine odaklanmak .
AZ Animals. (2023). Koala Hayvanları Hakkında Gerçekler | Phascolarctos cinereus .
Bakırcı, Ç.M. (2012, 13 Mayıs). Koalalar, Diyetleri ve Su: Asla Bir koala ile Yemek Yarışına Girmeyin, Ölürsünüz! Evrim Ağacı.
Larsen, M.J., Sherwen, S.L., Rault, J. (2014). Yakınlardaki kayıt sayısı ve gürültü seviyesi, esaret altında koalalarda dikkati çekiyor .
McGill Bilim ve Toplum Ofisi. (2017). Okaliptüs yaprakları: Koalalar için bir lezzetten daha fazlası .
Tkaczynski, A., Rundle-Thiele, S. (2023). Güney Doğu Queensland'de koalaların korunması: ortak bir sorumluluk .
Narayan, E.J., Webster, K., Nicolson, V., Mucci, A., Hero, J. (2013). İkonik bir Avustralya keseli hayvanında fizyolojik stresin invaziv olmayan değerlendirmesi: Koala (Phascolarctos cinereus). PubMed.
Shumway, N., Seabrook, L., McAlpine, C., Ward, P. (2014). Toplumsal tutum ve eylemlerdeki uyumsuzluk: Koalalar üzerine bir çalışma. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S016920461400070X
Plant Based News. (2023). Koalas Officially ‘Endangered’ In Eastern Australia
Comments